Fatih Sultan Mehmet Hangi Savaşı Kaybetti? Bilimsel Ama Sade Bir Bakış
Eskişehir’de üniversitede çalışan genç bir araştırmacı olarak, tarihle ilişkim biraz laboratuvar disiplini gibidir: belgeye bakarım, karşılaştırırım, sonra sadeleştiririm. Ama kabul edeyim, akademik ciddiyetin yanına gündelik dili koymadan tarih anlatmak bana eksik geliyor. Çünkü tarih, sadece kronolojik bir tablo değil; insan davranışlarının, hataların ve bazen de “olmadı bu sefer” anlarının toplamı.
Bu yazıda sık sorulan ama çoğu zaman net cevap verilmeyen bir soruya odaklanıyorum: Fatih Sultan Mehmet hangi savaşı kaybetti? Cevap sandığınız kadar karmaşık değil ama küçük bir açıklama gerektiriyor.
—
Fatih Sultan Mehmet Yenilmez Miydi?
Fatih Sultan Mehmet denince akla ilk olarak İstanbul’un fethi gelir. Haklı olarak. Çünkü bu başarı, dünya tarihinin yönünü değiştiren bir olaydır. Buradan hareketle toplumda şöyle bir algı oluşur: “Fatih hiç savaş kaybetmedi.”
Bilimsel bakışla söyleyeyim: Tarihte mutlak yenilmezlik diye bir şey yoktur. Satrançta bile dünya şampiyonları zaman zaman taş düşürür. Devlet yöneten, ordu sevk eden bir hükümdarın hiç hata yapmaması zaten insan doğasına aykırıdır.
İşte tam bu noktada soru netleşiyor: Fatih Sultan Mehmet hangi savaşı kaybetti?
—
Otlukbeli Değil, İstanbul Kuşatmaları Değil… Peki Ne?
Burada hemen bir yanlış anlaşılmayı düzeltelim.
Fatih Sultan Mehmet;
Otlukbeli Savaşı’nı kazandı
İstanbul’u fethetti
Mora, Trabzon, Sırbistan seferlerinde büyük başarılar elde etti
Yani büyük meydan savaşlarında ciddi bir yenilgisi yok. Ancak “hiç kaybetmedi” demek de tam doğru değil.
—
Fatih Sultan Mehmet’in Başarısız Olduğu Sefer: Belgrad Kuşatması (1456)
Bilimsel Kaynakların Ortaklaştığı Nokta
Tarihçilerin büyük çoğunluğunun uzlaştığı konu şudur:
Fatih Sultan Mehmet’in başarısız olduğu en önemli askerî girişim 1456 Belgrad Kuşatması’dır.
Dikkat edelim, “savaş” değil, “kuşatma” diyoruz. Çünkü burada klasik anlamda iki ordunun açık alanda çarpıştığı bir meydan savaşı yoktur. Ancak askerî tarih açısından bu, net bir başarısızlıktır.
—
Belgrad Kuşatması Neden Başarısız Oldu?
Bunu gündelik hayattan bir örnekle anlatayım.
Diyelim ki çok iyi bildiğiniz bir sınava giriyorsunuz ama bu sefer:
Sorular beklediğinizden zor
Süre yetmiyor
Ortam dikkat dağıtıcı
Bilginiz var ama şartlar aleyhinize. Belgrad Kuşatması da biraz böyleydi.
Bilimsel nedenlere bakalım:
1. Coğrafi Zorluklar
Belgrad, Tuna ve Sava nehirlerinin birleştiği noktada yer alıyordu. Bu, savunma açısından büyük avantajdı. Kale adeta doğal hendeklerle çevriliydi.
2. Avrupa’dan Gelen Destek
Macar komutan John Hunyadi, savunmayı çok iyi organize etti. Ayrıca Avrupa’dan gelen gönüllü askerler ve dinî motivasyonlu birlikler Osmanlı ordusunu zorladı.
3. Salgın Hastalıklar
Osmanlı ordusunda salgın hastalıklar başladı. Bu, asker sayısını ve moral gücünü ciddi şekilde düşürdü. Tarihte orduların mikroplara yenildiği çok örnek vardır; Belgrad da bunlardan biri.
4. Fatih’in Yaralanması
Kuşatma sırasında Fatih Sultan Mehmet yaralandı. Bu durum komuta düzenini ve seferin devamlılığını etkiledi.
—
Bu Bir Yenilgi mi, Yoksa Stratejik Geri Çekilme mi?
Akademide bu konu biraz tartışmalıdır. Bazı tarihçiler “tam yenilgi” demekten kaçınır. Ama bilimsel tanım nettir:
Hedef alınan yer ele geçirilemediyse, askerî amaç gerçekleşmemiştir.
Dolayısıyla soruya dürüstçe cevap verelim:
Fatih Sultan Mehmet Belgrad Kuşatması’nda başarısız olmuştur.
Bu, onun askerî dehasını küçültmez. Aksine, tarihî kişilikleri daha gerçekçi görmemizi sağlar.
—
Fatih Sultan Mehmet Hangi Savaşı Kaybetti? Sorusunun Önemi
Bu soru sadece bir bilgi sorusu değil. Aynı zamanda tarih okuma biçimimizi de gösterir.
Eğer liderleri hatasız, kusursuz figürler gibi görürsek, tarihten ders çıkaramayız.
Fatih Sultan Mehmet;
Büyük bir devlet adamıdır
Askerî yeniliklere açıktır
Ama aynı zamanda insandır
Belgrad’da kaybetmiş olması, İstanbul’da kazandıklarını değersiz kılmaz. Tıpkı bir akademisyenin bir makalesinin reddedilmesinin, tüm kariyerini silmemesi gibi.
—
Sonuç: Net, Sade ve Bilimsel Cevap
Toparlayalım:
Fatih Sultan Mehmet’in kaybettiği büyük meydan savaşı yoktur.
Başarısız olduğu en önemli askerî girişim 1456 Belgrad Kuşatması’dır.
Bu başarısızlık; coğrafya, salgın, güçlü savunma ve dış destek gibi nedenlere dayanır.
Tarihi biraz da böyle okumak lazım: Ne efsaneleştirerek, ne de küçümseyerek.
Ne tamamen kutsallaştırarak, ne de sıradanlaştırarak.
İşte bu denge, hem akademinin hem gündelik aklın ortak noktasıdır.